دی ۱۴, ۱۳۹۶

ناآرامی‌ها در ایران دودستگی را میان جمهوری‌خواهانی که عمدتاً منتقد واکنش کم‌رمق دولت باراک اوباما به ناآرامی‌های مشابه در سال ۱۳۸۸ بودند، افزایش داده است.

برخی از قانون‌گذارانِ طرفدار سخت‌گیری بیشتر علیه ایران در کنگره، از پرزیدنت دونالد ترامپ خواستند تا در جهت نشان‌دادن همبستگی بیشتر با تظاهرکنندگان ضد حکومتی در ایران، تحریم‌هایی را که متعاقب توافق اتمی سال ۱۳۹۴ تسهیل شدند، بازگرداند. لیکن سایرین توصیه می‌کنند که رویکرد محتاطانه‌تری نسبت به این موضوع اتخاذ شود.

تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه تگزاس، به المانیتور گفت: «پرزیدنت اوباما اقدام‌های بسیار اندکی برای پشتیبانی از تظاهرات سال ۱۳۸۸ انجام داد و به جای حمایت از خواست مردم ایران برای دست‌یابی به آزادی، بیش از حد بر توافق [با تهران] تمرکز کرد و میلیاردها دلار پول به آن رژیم مستبد رساند. پرزیدنت [ترامپ] نباید بخش بعدی تسهیل تحریم‌ها را امضاء کند اما به جای آن، باید تحریم‌ها را دوباره بازگرداند و هر کار ممکن را برای فشار بر رژیم و سرنگونی آیت‌الله [خامنه‌ای] انجام دهد. [رهبر ایران] فردی است که بزرگ‌ترین تهدید درازمدت علیه ایالات متحده است.»

اعضای دیگر [کنگره] نیز احساسات مشابهی بروز داده‌اند.

مارشا بلک‌برن، نمایندهٔ جمهوری‌خواه تنسی، توییت کرد: «پاسخ محتاطانهٔ آمریکا به جنبش سبز سال ۸۸ یک اشتباه بود. ایران بار دیگر تظاهر کنندگان را می‌کشد و آن‌ها را سانسور می‌کند. توافق اتمی تأسف‌بار اوباما تنها رژیم سرکوب‌گر را قوی‌تر کرده است.»

اما سناتور جمهوری‌خواه باب کورکر، رئیس کمیتهٔ روابط خارجی سنا، به المانیتور گفت که واکنش مستقیم و صریح آمریکا می‌تواند بیش از فایده، ضرر برساند.

کورکر گفت: «ما به وضوح می‌خواهیم که تظاهرات دربارهٔ حکومت ایران باشد. من فکر می‌کنم در این میان، قرار دادن خودمان در موضوعات مربوط به توافق، فکر خوبی نیست.»

این نظرهای ضد و نقیض در زمانی ابراز می‌شوند که ترامپ باید هفتهٔ آینده ضرب‌الاجلی را رعایت کند که سرنوشت توافق اتمی را تعیین می‌کند.

روز ۱۱ ژانویه، ترامپ باید بار دیگر تصمیم بگیرد که آیا تأیید می‌کند که توافق، خواسته‌های کنگره را تأمین کرده است یا خیر. مهم‌تر این‌که ترامپ از روز ۱۲ ژانویه با یک سلسله از ضرب‌الاجل‌ها در مورد تمدید تسهیل تحریم‌ها روبه‌رو می‌شود که بخشی از توافق اتمی است.

سر باز زدن ترامپ از تأیید توافق در ماه اکتبر، به جمهوری‌خواهان مهلتی ۶۰ روزه برای بازگرداندن تحریم‌ها داد که با اکثریت سادهٔ ۵۰ نفری به جای اکثریت نرمال ۶۰ نفری، تحریم‌ها را بازگردانند. مهلتی که از آن استفاده نکردند و منقضی شد. با این حال، کاخ سفید از رهبری جمهوری‌خواهان نخواست که چنان کند و به جای آن، با کورکر همکاری کرد تا لایحه‌ای جدید تنظیم شود که در صورت رسیدن تهران به فاصلهٔ زمانی یک‌سال تا دست‌یابی به سلاح اتمی، تحریم‌ها به طور خودکار بازگردند.

زمانی که ترامپ برای نخستین بار از تأیید توافق استنکاف کرد، گفت: «در شرایطی که ما قادر به دست‌یابی به راه‌حلی با کمک کنگره و متحدان‌مان نباشیم، آن‌گاه توافق پایان می‌یابد.» سارا سندرز، مسئول رسانه‌ای کاخ سفید، روز سه‌شنبه بار دیگر تأکید کرد که در مورد تمدید تا عدم تمدید تسهیل تحریم‌ها علیه ایران، «رئیس جمهور تصمیم نهایی خود را نگرفته است.»

در حالی که کورکر نخستین بار گفت که لایحهٔ خود را در ماه اکتبر ارائه می‌کند، هنوز این کار را انجام نداده است. لیکن او به المانیتور گفت که امیدوار است تا ترامپ تحریم‌ها را در هفتهٔ آتی تمدید نکند زیرا «اکنون تنها بخش کوچکی [از لایحه] باقی مانده است.»

کورکر گفت: «به نظرم نمی‌آید که در شرایط کنونی رئیس جمهور بخواهد چنین کاری کند اما کسی چه می‌داند؟»

کورکر افزود که او در مذاکره با دموکرات‌های سنا و کاخ سفید، از جمله اچ.آر مک‌مستر، مشاور امنیت ملی ترامپ، پیشرفت‌هایی حاصل کرده است. طبق گفتهٔ کورکر، دفتر او در حال حاضر پیش‌نویس لایحه را میان کاخ سفید و دفتر بن کاردین، سناتور دموکرات مریلند و عضو ارشد کمیتهٔ روابط خارجی سنا از این حزب، دست به دست می‌کند.

کورکر روز چهارشنبه به المانیتور گفت: «ما گفت‌وگوی خوبی با متحدان اروپایی خود داشتیم و من فکر می‌کنم که سناتور کاردین و ما، ممکن است بار دیگر فردا با اعضای امنیت ملی [کاخ سفید] ملاقات کنیم. این در حال پیشرفت است و واژگان [لایحه] در حال بررسی هستند؛ کاخ سفید به خوبی با متحدان اروپایی‌مان در تماس بوده است.»

کورکر افزود:‌ «آن‌چه رئیس‌جمهور در آن زمان بیان کرد، این بود که می‌خواهد ببیند که ما یا مشکل را حل می‌کنیم یا [در این راه] به پیشرفت‌هایی دست می‌یابیم و الان زبان لایحه، محصول رد و بدل آن میان شورای امنیت، دفتر ما و دفتر کاردین است. او باید بداند که پیشرفت حاصل شده است.»

اما این لایحه در میانهٔ دموکرات‌هایی که از ورود در هرگونه قانون‌گذاری که می‌تواند ناقض برجام باشد، با تندروهای جمهوری‌خواه که می‌خواهند ترامپ این توافق را ملغی کند، کار سختی را در سنا پیش رو خواهد داشت. برای مثال، مارکو روبیو، عضو کمیتهٔ روابط خارجی سنا، روشن کرده است که ترجیح می‌دهد موضع محکمی را اتخاذ کند.

روبیو ماه دسامبر و پیش از آغاز تظاهرات، در یک بیانیه نوشت: «از آن‌جا که ضرب‌الاجل بعدی برای تسهیل تحریم‌ها فرا می‌رسد… من از رئیس‌جمهور می‌خواهم که در نظر بگیرد آیا واقعاً به نفع منافع ملی آمریکاست که قوی‌ترین ابزار غیرنظامی ما را از روی میز کنار ببرد؟ و کماکان تحریم‌هایی علیه ایران را معلق نگه دارد که ثابت شده می‌تواند رفتار نظام ایران را تغییر دهد؟»

روبیو یک قطع‌نامه غیر الزام‌آور سنا را امضاء کرده است که امروز از جانب کورکر و کارین صادر شده و از ایران خواسته است تا به حقوق تظاهرکنندگان احترام بگذارد؛ در این بیانیه هیچ اشاره‌ای به توافق اتمی نشده است. جیم بنکس، نمایندهٔ جمهوری‌خواه ایندیانا، قطع‌نامه مشابهی را در مجلس نمایندگان ارائه کرده است.

دولت ترامپ، به نوبه خود، وعده داد تا آن‌چه را که اشتباه اوباما در قبال تظاهرات ۱۳۸۸ می‌خواند، تکرار نکند. کاخ سفید قول داد تا از تظاهرکنندگان حمایت کند اما جزئیاتی در این باره ابراز نکرده و حاضر نشد به درخواست المانیتور برای ارائه جزئیات، پاسخ گوید.

ترامپ روز چهارشنبه خطاب به تظاهرکنندگان، توییت کرد: «شما در زمان مقتضی، حمایت عظیم ایالات متحده را خواهید دید. مایک پنس، معاون رئیس جمهوری، همین مسیر را ادامه داد و امروز در مقاله‌ای برای واشینگتن پست نوشت که ترامپ «متعهد شده تا کمک‌ها را در روزهای آتی انجام دهد.»

پنس در عین حال که جزئیاتی را دربارهٔ کمک‌ها ارائه نکرد، استنکاف پیشین ترامپ را از تأیید پای‌بندی ایران به توافق اتمی در برابر کنگره، و تحریم‌های بیشتر دولت را علیه سپاه پاسداران، یادآوری نمود. مضاف بر این، امروز وزارت خزانه‌داری نیز تحریم‌هایی را علیه پنج نهاد ایرانی، به اتهام شرکت در برنامه موشک‌های بالستیک ایران، اعمال کرد.

با این حال، منتقدین دموکرات دولت، می‌گویند که ترامپ بیشتر اعتبار خود را در میان مردم ایران به دلیل اعمال قوانین محدودیت مسافرتی از دست داده است؛ قوانینی که بیشتر ایرانیان را از سفر به ایالات متحده منع می‌کند. کاردین در بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه منتشر کرد، در عین حال که دولت را تشویق کرد تا «به دنبال گزینه‌هایی برای ارسال پیام حمایت از مردم ایران بگردد»، گفت: «آغاز خوب می‌تواند این باشد که بلافاصله ایران را از فهرست کشورهای مشمول قوانین منع مسافرت بیرون آورد.»