Oca 16, 2018

Mezopotamya’nın dağılan tespih taneleri Ezidilerin 2018 için tek bir dilekleri var: Kadınlarımız ve çocuklarımız IŞİD’in elinden kurtarılsın.

Orta Doğu’daki pek çok farklı kültürden biri de Ezidilik. Mezopotamya kökenli bir inanç olan Ezidilik, yüzlerce yıllık bir geçmişe ve çok derin bir mitolojiye sahip. Kürt kimliği ile iç içe geçmiş Ezidilik’in en çok bilinen inancı, Ezidi Çemberi'dir. Ezidi Çemberi bir Ezidi'nin etrafına çember çizildiğinde Ezidi'nin o çemberin dışına çıkamaması, o çemberin içine hapsolması anlamına gelir. Tarihten gelen bu çember imgesi Ezidilerin günümüzdeki zor günlerine uygun.

Orta Doğu'nun bu kadim halkının tarihi aynı zamanda baskı ve trajediyle örülmüş. Mezopotamya’nın dağılan tespih taneleri olarak adlandırılan Ezidiler, tarihte 74 kez soykırıma uğradı. 2014 yılında IŞİD'in Şengal’i ele geçirmesinin ardından ana vatanları Şengal’den tamamen koparılma noktasına geldiler. Ezidilerin “74. Ferman” dediği ve soykırımı olarak gördüğü bu saldırının ardından Şengal’deki Ezidiler Rojava, Türkiye ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerine göç ettiler.

Ezidilerin en büyük bayramı aralık ayında kutladıkları Cejna Ezi. Ezi tanrının bin bir adından yalnızca biri. Bu bayram Ezidilerin tanrıyla ilişkilerinin bayramı. Buna göre aralık ayında üç hafta boyunca oruç tutarlar. Birinci haftanın üç günü güneş için, ikinci haftanın üç günü akrabalar için ve üçüncü haftanın üç günü tanrı için güneşin doğuşundan batışına kadar hiçbir şey yemezler. Orucun son haftası cuma günü ise büyük sofralar kurulur, akrabalarla bir araya gelinir ve doğa ile ahenk içinde Ezi Bayramı kutlanır.

Türkiye’ye göç eden bine yakın Ezidi Mardin’in Midyat ilçesindeki AFAD kampında tutuluyor. Geçtiğimiz aralıkta da, üç gün güneş, üç gün akrabalar ve üç gün tanrı için güneşin doğumundan batışına kadar yemek yemeyerek oruçlarını tuttular. Orucun son günü olan Ezi Bayramı için de bir aradaydılar – ancak dışarıdan gelen konukları onlara katılamadı.

Türkiye’nin Ezidi milletvekillerinden HDP’li Ali Atalan beraberindeki Ezidi heyetle birlikte AFAD kampında tutulan dindaşlarının yanına gitti. Ama AFAD kutsal bayramları Cejna Ezi için içerideki ve dışarıdaki Ezidilerin buluşmasına izin vermedi. Onlar da kampın etrafındaki tel örgüler arkasından ellerini tutup bayramlarını kutladılar.

Ali Atalan kampa girmesine izin verilmemesine yönelik olarak hiçbir gerekçe gösterilmediğini söylüyor. Al-Monitor’a konuşan Atalan şöyle diyor: “Bir milletvekili her yere girebilir, gidebilir. Ama AFAD kampına giremiyor. Burada keyfi bir yasak söz konusu.”

Bayramlaşmanın “çok buruk” geçtiğini anlatan Atalan şöyle devam ediyor: “Ezidilerin diğer dinlerden çok farklı bir özelliği var. O da toprağa ve doğaya bağlılıkları. Toprak ve doğayla ahenk içinde bayramlarını kutlarlar, aileler bir araya gelir, yöresel giysiler giyilir ve oyunlar oynanır. O kamplarda Ezidilerin bunu yapabilmesi mümkün değil. (...) Ezidiler bir soykırımdan geçirildiler. Çok hassaslar. Onların bu durumu dikkate alınarak kutsal bayramlarını konuklarıyla birlikte geçirmelerine izin vermelilerdi.”

Atalan Ezidi dindaşlarıyla bayramını kutlayamayınca Mardin Midyat’taki köyüne döndüğünü anlatıyor. “Bacine” yani güven isimli bu Ezidi köyünde sadece Atalan’ın 79 yaşındaki babası Abuzet Atalan ve 77 yaşındaki annesi Zero Atalan yaşıyor.

Annesinin bayramda IŞİD’in elindeki kadınların ve çocukların bırakılmasını dilediğini anlatan Atalan kendi dileğini ise şöyle anlatıyor: “Ezidilerin Şengal ve çevresinde özerk bir sistem içinde, kendilerini idare edebilecek, savunabilecek, kendi iktisadi sistemini oluşturabilecek bir yapıya kavuşmalarını istiyorum. Böyle bir imkan vardır. Bu Ezidiliğin rönesansı ve yeniden doğuşu olacaktır. Aynı zamanda IŞİD’in soykırımına karşı en temel ve en belirleyici cevap da budur. Temennim, Ezidiliğin bu coğrafyadan silinmemesidir.”

Topraklarında bini aşkın Ezidiye ev sahipliği yapan Mardin ve Batman illerinde de Ezidi vatandaşları bulunan Türkiye’de siyasi iktidar Ezi Bayramı için bir kutlama mesajı yayımlamadı. Ancak bu yok sayma politikasına karşın HDP’nin meclise taşıdığı iki Ezidi milletvekilinden biri olan Feleknas Uca Genel Kurul’da Ezi Bayramı’nı kutlamayı ihmal etmedi. “Ezi Bayramı’nın hala IŞİD’in elinde bulunan kadın ve çocukların bir an önce özgürlüğüne kavuşmalarına vesile olmasını temenni ediyorum.” diyen Uca Ezidi halkının kendi topraklarında özgür bir gelecek kurma umudunu da Ezidi dilinde okuduğu bir dua ile dile getirdi: “Hatın huzuruna geldim/Güzellik ve mutluluğu gördüm/Her şeyin başı birlik ve beraberliktir.”